Gelijkheid en eerlijkheid zijn twee verschillende dingen

In het Engels worden de woorden ‘equity’ en ‘equality’ nogal eens door elkaar gehaald. De woorden lijken ook erg op elkaar – maar qua betekenis zijn het twee totaal verschillende woorden. Daarom gaat dit artikel verder in op het verschil tussen gelijkheid en eerlijkheid – want soms wordt ook in het Nederlands de betekenis van deze woorden door elkaar gehaald.

Het verschil tussen de twee

Gelijkheid is het beste te omschrijven als: ‘iedereen krijgt hetzelfde’ en eerlijkheid ‘iedereen krijgt naarmate hij of zij iets mist’. Neem bijvoorbeeld studiebeurzen: als iedere student die een studiebeurs aanvraagt hetzelfde bedrag krijgt, dan is dat gelijkheid. Krijg iedere student een ander bedrag – omdat hij of zij bijvoorbeeld de eerste universitaire student in de familie is, dan is dat eerlijkheid. Dat komt omdat zij achtergesteld zijn op de andere studenten, omdat hun familie doorgaans minder geld binnenkrijgt.

Een voorbeeld dat misschien makkelijker te begrijpen is: de postcodeloterij gaf een aantal fietsen weg. Iedereen kreeg dezelfde fiets: dat is gelijkheid. Eerlijkheid zou zijn als de vent van 2 meter lang een grotere fiets krijgt dan het kind dat ook gewonnen heeft. Want nu hebben ze dezelfde fiets gekregen, wat niet even praktisch is.

Gelijkheid en eerlijkheid zijn dus twee hele andere concepten. Helaas hebben veel mensen dat niet in de gaten en willen ze gelijkheid, waar dat niet mogelijk is. Of krijgen ze gelijkheid en is dan zijn ze teleurgesteld omdat gelijkheid niet eerlijkheid is.

Gelijkheid is niet altijd eerlijk

Gelijkheid hoeft dus niet per se eerlijk te zijn, want als iedereen hetzelfde krijgt, krijgt degene die alles al heeft evenveel als degene die niets heeft. Het zou eerlijker zijn om degene die alles heeft minder te geven dan degene die niets heeft. Het is dus belangrijk om te weten wat je zegt, omdat gelijkheid willen niet hoeft te betekenen dat het resultaat eerlijk is.

Vaak wordt gelijkheid ook verward met gelijke uitkomsten. Iedereen gelijke kansen geven hoeft niet te betekenen dat iedereen hetzelfde resultaat heeft: gelijke start betekent vaak wat anders dan aan het einde van de rit gelijk te eindigen. Elke persoon is anders. Vaak is de roep om gelijkheid, gelijkheid achteraf en niet vooraf.

Vooral tussen vrouwen en mannen gaat gelijkheid en eerlijkheid niet op. Mannen en vrouwen zijn inherent niet gelijk. Dan kijken wij hier alleen naar de biologie: een man kan nooit een kind baren bijvoorbeeld. Dus mannen en vrouwen gelijk maken, is een paradox. Zorgen dat ze eerlijk worden behandeld; dat een man of een vrouw niet voor het andere geslacht wordt voorgetrokken. Daar moeten wij ons voor inzetten. Want gelijkheid krijgen wij toch niet voor elkaar.